İşyerlerinde meydana gelen kazalar, maalesef hem insani hem de ekonomik olarak ciddi sonuçlara yol açabilen olaylardır. Bir olayın “iş kazası” olarak tanımlanması, hem çalışanın hakları hem de işverenin yükümlülükleri açısından büyük önem taşır. Peki, yasal olarak iş kazası ne anlama gelir ve bu tanımı bilmek neden bu kadar önemlidir?
İş Kazasının Yasal Tanımı (5510 Sayılı Kanun’a Göre)
Türkiye’de iş kazasının tanımı, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Bu maddeye göre iş kazası;
- a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
- b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
- c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
- d) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
- e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedensel veya ruhsal engelli hâle getiren olaydır.
Bu tanım, bir olayın sadece fiilen iş yapılırken değil, yukarıda belirtilen işle ilgili çeşitli durumlar sırasında gerçekleşmesi halinde de iş kazası sayılabileceğini göstermektedir.
Bu Tanımı Bilmek Neden Önemlidir?
İş kazası tanımını doğru anlamak, hem işveren hem de çalışan için kritik öneme sahiptir:
- Bildirim Yükümlülüğü: İş kazasının yasal tanımına giren bir olayın belirlenen süreler içinde (işveren tarafından kolluk kuvvetlerine derhal, Sosyal Güvenlik Kurumu’na ise en geç üç iş günü içinde) bildirilmesi zorunludur. Bildirim yapılmaması yasal sonuçlar doğurur.
- Hak ve Sorumluluklar: İş kazası geçiren çalışanın Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sağlanan geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri gibi hakları bu tanıma bağlıdır. İşverenin de kazanın nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için önlemler alması gibi sorumlulukları bulunur.
- Kaza İstatistikleri: Doğru tanımlama ve bildirim, işyerindeki kaza istatistiklerinin doğru tutulmasını sağlar. Bu veriler, risk değerlendirmesi ve önleyici faaliyetlerin belirlenmesinde temel oluşturur.
İş Kazası Sonrası Süreç
Bir iş kazası meydana geldiğinde, yukarıda belirtilen yasal bildirimlerin yanı sıra, kazanın nedenlerinin araştırılması (kök neden analizi) ve benzer kazaların yaşanmaması için gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetlerin belirlenmesi önemlidir. Bu süreç, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve işveren işbirliğiyle yürütülür.
Önlemenin Önemi
İş kazası tanımını bilmek, hangi tür olaylara dikkat etmemiz gerektiğini anlamamızı sağlar. Ancak asıl hedef, bu tür olayların hiç yaşanmamasıdır. Etkin bir risk değerlendirmesi, çalışan eğitimleri, güvenli çalışma prosedürleri ve sürekli denetimlerle kazaları kaynağından önlemek mümkündür.
Mir OSGB İş Kazası Süreçlerinde Yanınızda
Mir OSGB olarak, işverenlerin iş kazası tanımı, bildirim yükümlülükleri ve kaza sonrası süreçler hakkında doğru bilgiye sahip olmalarını sağlıyoruz. Yaşanan kazaların nedenlerinin araştırılması, kök neden analizinin yapılması ve tekrarlanmaması için alınması gereken önlemlerin belirlenmesi konularında uzman ekibimizle destek sunuyoruz. Amacımız, kazaları olmadan önlemek ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamaktır.
Sonuç
İş kazasının yasal tanımını anlamak, iş sağlığı ve güvenliği yönetiminin ilk adımlarından biridir. Bu bilgi, yasal yükümlülüklerinizi yerine getirmenizi sağlamanın yanı sıra, işyerinizdeki riskleri daha iyi anlamanıza ve en önemlisi kazaları önlemeye yönelik proaktif adımlar atmanıza yardımcı olur. Güvenli bir işyeri için tanımı bilin, önceliği önlemeye verin ve profesyonel destek almaktan çekinmeyin.